Zerzevan Kalesi'nde 1700 Yıllık Kaya Mezarlığı Bulundu
Diyarbakır’ın Çınar ilçesi yakınlarındaki Zerzevan
Kalesi’nde yürütülen kazılarda Roma
dönemine ait 1700 yıllık kaya mezarlığı ve gizli geçit ortaya çıkarıldı.
Diyarbakır'ın
Çınar ilçesine 13 kilometre uzaklıktaki Demirölçek Mahallesi yakınlarında
bulunan, Roma İmparatorluğu döneminde
"askeri yerleşim" olarak kullanılan Zerzevan Kalesi'nde
Kültür ve Turizm Bakanlığı koordinesinde 2014 yılında başlatılan kazı sürüyor.
60 dönümlük alan
üzerinde 12-15 metre yüksekliğinde ve bin 200 metre uzunluğunda sur kalıntısı,
21 metre yüksekliğinde gözetleme ve savunma kulesi, kilise, yönetim binası,
konutlar, tahıl ve silah depoları, yer altı ibadethanesi, sığınaklar, kaya mezarları,
su kanalları ile 54 su sarnıcı bulunan kale tarihe ışık tutuyor.
Kazı çalışmalarını
inceleyen Çınar Kaymakamı Selami Kaya, kazıların 4 yıl önce başladığını
anımsatarak, çalışmaların önemli bir seviyeye geldiğini söyledi.
Kazının büyük bir
özveri ile devam ettiğini aktaran Kaya,"Zerzevan Kalesi ilimiz, bölgemiz
ve ülkemiz adına çok önemli turizm lokasyonudur. Farklı ülkelerden kaleyi
görmeye çok sayıda turist de geliyor." dedi.
Mithras Tapınağı İlgi Çekiyor
Kaya,
kazılarda ortaya çıkan Mithras Tapınağı'nın Doğu Roma'nın dünyada en son
bulunan tapınağı olması nedeniyle ilgi gördüğünü vurgulayarak, şöyle konuştu:
"Mithras
Tapınağını görmek için özellikle Avrupa ülkelerinden çok sayıda turist geliyor.
Burası aslında antik bir şehir. Hem yer altı hem de yer üstünde burada büyük
bir şehir var. Kazı çalışmaları tüm hızıyla devam ediyor. Gün geçtikçe tarihi
yapılar ve eserler ortaya çıkacak. Zerzevan kalesi ülkemiz için çok önemli bir
turizm destinasyonu olacak."
Kazı ekibi
başkanı Dr. Öğretim Üyesi Aytaç Coşkun da bu yılki kazılara 45 gün önce
başladıklarını söyledi.
"Yer Altında Büyük Bir Mezarlık Daha Bekliyoruz"
Tapınağın
bütün dünyada yankı uyandırdığını ifade eden Coşkun, şunları kaydetti:
"Bu yıl
yapılan çalışmalarda yaklaşık bin 700 yıllık, Roma dönemine ait kaya mezarlığı
ortaya çıkardık. Zerzevan Kalesi'nde büyük bir mezarlık alanının olduğunu
düşünüyorduk. Henüz tespit edememiştik. Bu yıl önemli bir keşif oldu. Surların
dışında iki noktada çalışmalar yürütülüyor. Şu ana kadar 4 mezarlık tespit
ettik. Mezarların sayısı gün geçtikçe artacaktır. Tek kişilik özel mezarlar, 3
kişilik oda mezarları ve lahit tipi mezarlar var. Bu mezarları ortaya
çıkarıyoruz. Bu çalışma bizi önemli sonuçlara götürecek. Mezarın aşağı
noktasında gizli geçit tespit ettik. Muhtemelen yer altında büyük bir mezarlık
daha bekliyoruz."
Coşkun, Roma
dönemine ait olan kaya mezarlığının, dönemin tarihine önemli ışık tutacağını
dile getirdi.
Kalede
yaşayan askerlerin ve sivillerin yaşamı açısından önemli sonuçlara
ulaştıklarını belirten Coşkun, kazılarda çıkan günlük hayatta kullandıkları
eşya ve askeri malzemelerin de o dönemi anlatması konusunda oldukça önemli
gördüklerini söyledi.
Zerzevan Kalesi
Askeri
yerleşim antik yol güzergahında, 124 metre yükseklikteki kayalık bir tepenin
üzerine kurulan kale, Amida ile Dara arasında stratejik bir noktada yer alıyor.
Yerleşim konumu itibariyle bütün vadiye hakim, antik ticaret yolu üzerinde,
geniş bir alanı kontrol altında tutan, stratejik bir Roma sınır garnizonu olan
kale, aynı zamanda Roma-Sasani arasındaki büyük mücadelelere de sahne oldu.
Roma'daki
ismi "Samachi" olan yerleşimin ilk inşa edildiği dönem kesin
olmamakla birlikte devam eden kazılar ile kesin sonuçlara ulaşılacak.
Yerleşimin surları ve yapıları Anastasios I (M.S. 491-518) ve Justinianos I
(M.S. 527-565) dönemlerinde onarılarak, bazıları ise yeniden inşa edilerek
mevcut son haline getirildi.
KAYNAK: AA
